L-tyrozyna jest aminokwasem, którego organizm używa do budowania białek i innych ważnych związków. Bywa stosowana w celu poprawy funkcji poznawczych, nastroju i hormonów tarczycy, szczególnie gdy znajdujemy się pod wpływem stresu. Jednak badania wskazują, że może działać odwrotnie i pogorszyć zdrowie psychiczne w niektórych przypadkach. Przeczytaj artykuł, aby odkryć obie strony stosowania L-tyrozyny.
Co to jest L-tyrozyna?
L-tyrozyna jest naturalnie występującą formą tyrozyny, aminokwasu, którego organizm używa do wytwarzania białek i neuroprzekaźników1.
Nasz organizm jest w stanie sam wytwarzać tyrozynę z innego aminokwasu – fenyloalaniny. Dlatego można zapewnić jego optymalny poziom, stosując urozmaiconą dietę, bogatą w jej źródła, takie jak2:
- ser i nabiał,
- jajka,
- kurczak,
- indyk,
- fasola,
- orzeszki ziemne.
L-tyrozyna jest popularnym suplementem nootropowym – stosowana w celu poprawy funkcji poznawczych i adaptacji organizmu do stresujących warunków. Jest stosowana samodzielnie lub w połączeniu z innymi składnikami.
Działanie tyrozyny
W organizmie tyrozyna działa jako prekursor neuroprzekaźników zwanych katecholaminami3:
- dopaminy,
- norepinefryny (noradenaliny),
- adrenaliny.
Składniki te odgrywają ważną rolę w utrzymaniu zdrowia psychicznego, funkcji poznawczych i reakcji na stres. Kontrolują także ciśnienie krwi i metabolizm4,5.
Tyrozyna pomaga budować hormony tarczycy i melaninę – pigment skóry.6,7
Z kolei w mózgu L-tyrozyna służy do wytwarzania dopaminy i innych neuroprzekaźników.
N-acetylo-L-tyrozyna (NALT)
N-acetylo-L-tyrozyna (NALT lub NAT) jest formą tyrozyny bardziej rozpuszczalną w wodzie, która dobrze sprawdza się podczas żywienia dożylnego8.
Jednak jako suplement diety jest mniej efektywnie wykorzystywana niż L- tyrozyna. Metabolizujemy tylko 25% NALT do wolnej tyrozyny i eliminujemy 35–38% z moczem.9,10,11
W badaniu na grupie 13 osób N-acetylo-L-tyrozyna w ogóle nie zwiększała poziomu tyrozyny12. Zatem w doustnej suplementacji lepiej sprawdza się L-tyrozyna.
N-acetylo-L-tyrozyna jest bardziej rozpuszczalna niż L-tyrozyna, ale jest gorzej wykorzystywana przez organizm.
Korzyści ze stosowania L-tyrozyny
1. Wspiera funkcje umysłowe podczas stresu
Wśród 15 badań klinicznych oceniono wpływ L-tyrozyny, podawanej w krótkim czasie i wysokich dawkach, na funkcje poznawcze i zachowanie. Ten schemat dawkowania zapobiegał wyczerpaniu katecholaminy i poprawiał funkcje umysłowe w stresujących i wymagających sytuacjach13.
Wykazał najlepsze wyniki u osób narażonych na:
- rozproszenie uwagi i wielozadaniowość14,15,16,
- bezsenność17,18,
- trudne warunki pogodowe19,20,21.
Jednak L-tyrozyna może nie być skuteczna u wszystkich. U osób starszych stosowanie L-tyrozyny wywoływało nawet przeciwne skutki – pogarszając pamięć i funkcje poznawcze22.
Konieczne są dalsze badania kliniczne, aby określić wpływ l-tyrozyny na funkcje poznawcze u osób poddanych stresowi.
2. Może równoważyć nastrój
L-tyrozyna pozyskiwana z pożywienia może przyczyniać się do zdrowia psychicznego. Brakuje jednak wystarczających dowodów na poparcie stosowania l-tyrozyny u osób z depresją i zaburzeniami nastroju.
Według niektórych naukowców brak równowagi neuroprzekaźników w mózgu odgrywa rolę w depresji i innych zaburzeniach nastroju. Ponieważ tyrozyna umożliwia produkcję dopaminy i noradrenaliny, może wspierać zachowanie dobrego nastroju23.
Niektóre badania sugerują, że może być korzystna w przypadku określonych zaburzeń nastroju, takich jak:
- depresja spowodowana niskim poziomem dopaminy24,
- obniżony nastrój spowodowany życiem w trudnych, zimnych warunkach klimatycznych25,26,
- depresja poporodowa27.
Jednak powyższe wyniki pochodzą z badań klinicznych z niewielką ilością badanych osób, często bez kontroli placebo. W większym badaniu z udziałem 65 pacjentów nie udało się zweryfikować działania przeciwdepresyjnego L-tyrozyny28.
L-tyrozyna nie wywoływała zmian nastroju u zdrowych osób.29,30
L-tyrozyna może w niektórych przypadkach wspierać zdrowie psychiczne, ale prawdopodobnie nie ma działania przeciwdepresyjnego.
3. Wpływa na hormony tarczycy
Tyrozyna w połączeniu z jodem i selenem jest niezbędna do wytwarzania hormonów tarczycy31.
W jednym z badań na grupie 85 ochotników suplementacja dużymi dawkami L-tyrozyny (12 g dziennie) lekko zwiększyła poziom aktywnego hormonu tarczycy T3. Ponadto znacznie zmniejszyła TSH, którego wysoki poziom jest związany z niedoczynnością tarczycy i stresem32.
4. Może regulować masę ciała
Tyrozyna, wpływając na produkcję hormonów tarczycy i katecholamin pośrednio reguluje metabolizm i produkcję energii. Z tego powodu istnieje możliwość, że L-tyrozyna może wspomagać zmniejszanie masy ciała.
Suplement zawierający L-tyrozynę, ekstrakt z zielonej herbaty i kofeinę nieznacznie przyspieszył utratę masy ciała u 80 otyłych osób dorosłych. Prawdopodobnie wszystkie składniki przyczyniły się do tego wyniku33.
Żadne inne badania nie udokumentowały wpływu L-tyrozyny na utratę wagi.
Na podstawie aktualnych danych nie można jednoznacznie stwierdzić, czy L-tyrozyna wspiera redukcję masy ciała.
5. Rola w fenyloketonurii
Fenyloketonuria (PKU) to wrodzona choroba metaboliczna, w której dochodzi do nieprawidłowej przemiany aminokwasu fenyloalaniny. Jej nagromadzenie powoduje uszkodzenie mózgu i upośledzenie funkcji poznawczych34,35,36.
Osoby chorujące na fenyloketonurię powinny przestrzegać diety niskobiałkowej, aby zminimalizować spożycie fenyloalaniny. Z tego powodu narażeni są na niedobór tyrozyny, która przekształcana jest w organizmie z fenyloalaniny. Dlatego uzupełnianie L-tyrozyny u chorych na PKU może okazać się potrzebne37.
Aby uniknąć niedoboru tyrozyny we krwi, sugeruje się stosowanie zamienników białka o zoptymalizowanej zawartości tyrozyny lub jej suplementację (3-6 g / 100 g).38,39,40,41
6. Rola w narkolepsji
Pacjenci z narkolepsją zmagają się z niekontrolowanym zasypianiem w ciągu dnia. Często doświadczają katapleksji (nagłej i niekontrolowanej utraty napięcia mięśni) podczas snu42.
L-tyrozyna pozwala wytworzyć odpowiednią ilość dopaminy i noradrenaliny, neuroprzekaźników, które działają pobudzająco i zapobiegają katapleksji.43,44
W badaniu z udziałem 10 pacjentów, L-tyrozyna poprawiła kilka objawów narkolepsji – zmniejszała zmęczenie i poprawiała czujność45.
Badanie na niewielkiej grupie pacjentów z narkolepsją, u których stosowano L-tyrozynę, wykazało zmniejszoną liczbę niekontrolowanego snu w ciągu dnia i katapleksji u ośmiu pacjentów46.
Kilka wyników z badań klinicznych sugeruje, że L-tyrozyna może zmniejszać napady snu w ciągu dnia i osłabienie mięśni u osób z narkolepsją.
7. Skutki uboczne i środki ostrożności stosowania L-tyrozyny
Według Agencji Żywności i Leków (FDA) L-tyrozyna jest uznawana za ogólnie bezpieczną47.
Co potwierdzają badania kliniczne wykazujące jedynie niewielkie działania niepożądane48,49:
- ból głowy,
- drażliwość,
- nudności.
Należy jednak uważać na wysokie dawki L-tyrozyny. W jednym z badań dawki 100-200 mg / kg spowodowały pogorszenie funkcji poznawczych u osób starszych50.
8. Interakcje z lekami
L-tyrozyna uczestniczy w tych samych szlakach metabolicznych co L-DOPA – lek na chorobę Parkinsona. Dlatego suplementy tyrozyny, a nawet pokarmy bogate w tyrozynę, mogą utrudniać transport L-DOPA do mózgu, prowadząc do różnic w odpowiedzi na leczenie51,52.
Pacjenci z chorobą Parkinsona często mają niedobór hydroksylazy tyrozynowej – enzymu przekształcającego tyrozynę w L-DOPA – co stanowi kolejne ograniczenie dla suplementacji tyrozyny wraz z przyjmowaniem leku L-DOPA53.
Wysokie dawki L-tyrozyny (12 g dziennie przez 4 miesiące) mogą zwiększać poziom hormonów tarczycy. Osoby z nadczynnością tarczycy i przyjmujące leki na tarczycę powinny skonsultować stosowanie tyrozyny z lekarzem54.
Suplementy L-tyrozyny mogą wchodzić w interakcje z lekami na tarczycę i leczeniem L-DOPA w chorobie Parkinsona.
Dawkowanie L-tyrozyny
Średnia dawka L-tyrozyny w większości przypadków wynosi 100 mg / kg masy ciała. Stanowi to około 7 g dziennie dla osoby o wadze 70 kg, rozłożonej na 2-3 dzienne dawki55,56.
Bibliografia:
- https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Tyrosine
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19301095/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17513421/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3046107/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/363400/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK285550/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27356601/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/2507878/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/2507878/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/14621123/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/7815670/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/7705801/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25797188/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8293316/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10548261/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25598314/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/7794222/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12887140/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17585971/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17078981/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8029265/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5748730/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/6764934/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/3126995/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/2736402/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18274206/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25015680/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/2142699/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/6764931/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/4025206/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK285550/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18274206/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16652130/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28552082/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19191004/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20123477/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23737086/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5222990/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11157309/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8942426/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8942417/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12696996/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3449314/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17513421/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/2572797/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/2904574/
- https://www.accessdata.fda.gov/scripts/cdrh/cfdocs/cfcfr/CFRSearch.cfm?fr=172.320
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25797188/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9623632/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5748730/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/6694694/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/7219901/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9626667/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18274206/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25797188/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9623632/